Mucanje (balbuties) predstavlja poremećaj govora koji onemogućava normalan tok komunikacije. Odnosno, u pitanju je poremećaj tečnosti, tempa i ritma govora izražen kroz ponavljanje delova reči i rečenica, produžavanje glasova, zastoje u govoru i neadekvatne pauze. Prekide u govoru, često, prati i žmirkanje, drhtanje usana i/ili vilice, facijalne grimase, pa i trzaji tela.
Problem u govoru bio je dugi niz vekova predmet istraživanja brojnih naučnika. Tako je grčki lekar i filozof Galen mucanje pripisivao neravnoteži 4 telesne tečnosti – žute žuči, krvi, crne žuči i sluzi. Njegovu teoriju razvio je dalje italijanski lekar Girolamo Mercuriale u 16. veku predlažući da se neravnoteža popravi promenom ishrane, smanjenim libidom i čišćenjem organizma.
Tokom 18. i 19. veka preporučivana je hirurška intervencija sečenja jezika makazama kao terapija za mucanje. Dok su pojedini smatrali da će se problem otkloniti vađenjem krajnika. Obe teorije su napuštene zbog velike opasnosti od krvarenja koje je u to doba moglo da dovede i do smrti.
Mucanje je danas uvršteno u Dijagnostički i statistički priručnik za mentalne poremećaje u grupu poremećaja komunikacije.
Kada se javlja mucanje?
Mucanje se najčešće javlja između 2. i 4. godine života, tj. u periodu intenzivnog razvoja govora kada jezički razvoj još nije završen. Sa ovim problemom se suočava oko 3 odsto mališana. Pri čemu je 3 puta češći kod dečaka nego kod devojčica.
Imajte u vidu da ovaj poremećaj govora ne utiče na um. Zapravo, deca koja mucaju su visoko inteligentna, ali imaju brz tok misli tako da žele da kažu više nego što mogu.
Većina njih vremenom ovaj problem preraste. Međutim, kod pojedinih on ostaje i u odraslom dobu. Procenjuje se da oko 1 odsto odrasle svetske populacije muca.
Zašto nastaje mucanje?
Tačan uzrok mucanja nije otkriven. I dok pojedini stručnjaci smatraju da genetika igra važnu ulogu, drugi uzimaju u obzir isključivo faktore sredine. Razvod, polazak u vrtić, rođenje drugog deteta, preseljenje, samo su neki od pokretača poremećaja.
Nažalost, mucanje može imati i mnogo dublje uzročnike. Preživljena trauma, neretko, ostavlja jake posledice na mentalno zdravlje mališana, dovodeći do različitih poremećaja, uključujući i mucanje. Upravo zbog toga su registrovani slučajevi mucanja kod dece koja su imala uredan govor sve dok nisu postala žrtve nasilje ili doživele neku drugu stresnu situaciju.
U uzročnike poremećaja govora svrstavaju se i psihološki faktori. To znači da li će neko dete početi da muca zavisi od osobina ličnosti, temperamenta i individualnog obrasca razvoja.
Tipovi mucanja
Fiziološko mucanje je normalna razvojna pojava koja traje 20 do 40 dana. Javlja se između 2. i 3. godine života, a razlog pojave jeste disharmonija kognitivnog razvoja u odnosu na razvijenost govornog aparata. S obzirom da mališani u ovom dobbu nemaju dovoljan fond reči da isprati njihove misle oni zastajkuju, ponavljaju pojedine složene reči ili rečenice.
Primarano mucanje je slično fiziološkom, ali su zastoji u govoru više izraženi u ponavljanju glasova i slogova, a ne i reči. Dete nije svesno svog nepravilnog govora, te ga ne izbegava. Ovaj tip poremećaja češće se javlja u uzrastu od 4 do 5 godina.
Sekundarno je pravo mucanje. Ispoljava se opštom mišićnom napetošću tela, kao i neskladom između disanja, fonacije i artikulacije. Dete je svesno svog problema, te vremenom razvija strah od govora i počinje da izbegava situacije u kojima mora sa nepozantima da priča.
Akutno mucanje se razvija naglo kao posledica trauma, te je svojstveno za svaki uzrast. Obično traje 7 do 14 dana.
Mucanje je problem koji se može rešiti odgovarajućim logopedskim tretmanima i psihoterapijom. Zato nemojte da čekate da se poremećaj produbi, već na vreme potražite pomoć u Psiho centru MM. Naš tim čine logopedi, psiholozi i psihijatri koji imaju iskustva u radu kako sa mališanima, tako i sa odraslim osobama koje mucaju.
